Terapist olarak sosyal hayatta ve klinik ortamında en sık rastlanan olaylardan biri de bu konu başlığıdır. Ölüm, yaşam gibi hayatın içinden ve doğal akışında, karşımıza çıkan bir deneyimdir. Yetişkinler olarak bizler, bunu anlam dünyamızda kavramaya zorlanırken  çocuklara anlatmak bu durumu yaşayan aileler için oldukça zordur.

Bu yazıda, ölüm haberi paylaşırken dikkat edilmesi  iyi olabilecek koşul ve unsurları ele alalım.

1)      Konuşmanın yapıldığı zaman ve mekan oldukça önemli

·         Evde alışık olduğu , güvende hissettiği  bir yerde söylemek

·         Ebeveyn yada hayatta ona en yakın ve güvendiği insanlar tarafından anlatılması

·         Ortamın fazla kalabalık olmaması

·         Konuşma için ayrılmış, geniş bir zamanın olması

·         Konuşma sırasında, uzmanın varlığı elzem değildir.

·         Çocuğun destek sistemi iyi koordine edilmelidir (sevdiği arkadaşları, oyuncakları vb. ortama yakın konumlandırabilir)

2)      Yaşına ve gelişim evresine uygun bir açıklama yapmak  gerekir.

·         3-4 yaş ve altındaki bir çocuk, ölümün geri dönüşü olmayan bir kayıp olduğunu anlamakta zorlanır.

·         5-6 yaştan itibaren ölümün mutlak bir kayıp olduğunu anlayabilir.

3)      Doğadaki  döngülerden bahsetmek  fayda sağlar.

Örneğin; bitkilerden, ekildi, yeşerdi, ardından sararıp yaprakları döküldü ve doğaya karıştı… Bunun benzeri evde tanık olduğu döngülere dikkatini yöneltip anlamasını sağlamak.

Şunu vurgulamakta fayda var; yetişkin ömrünün onu büyütmeye yeteceği güvenini vermek önemlidir.

Burada ölümü anlatırken; kısa, net ve ‘’ne olduğu’’ bilgisi, elden gelen her şeyin yapılmaya çalışıldığı ve bu durumun kimsenin suçu olmadığı vurgulanmalıdır.

4)      Yaşanacaklar sırayla  anlatılmalı ve çocuk hazırlanmalı

·         Cenaze töreni ve ziyaretlerin olacağı bilgisi verilmeli

·         Günlük rutinin olabildiğince değişmemesi önerilir, bunun bilgisi verilmelidir.

·         Ev hayatında değişecekler veya aynı kalacaklar (aynı kalacaklara vurgu yapılabilir)

·         Bütün süreçlere olabildiğince onu da dahil etmek, dışarıda bırakılıp başka eve göndermek, onun yas sürecini bloke edebilir.

5)      Konuşmalar ardından, alan ve zaman bırakmak oldukça önemli.  İçsel bağlantıları sağlıklı yapıp yapmadığını anlamak için zaman zaman sorular sorabilir. Çocuk şöyle bir bağlantıya gidebilir ‘’ Benden oyuncaklarımı toplamamı istedi, yapmadım, kötü çocuk oldum, ondan öldü’’. Bu durumun kimsenin suçu olmadığı sık sık  söylenmelidir.

Çocuklarda  Yas Tepkileri;

·         Aşırı hareketler

·         Rutin davranışında belirgin bir değişim

·         Hırçınlık, gerginlik, saldırganlık

·         İhtiyaç ve taleplerinde artış

·         Kabuslar ve uyku bozuklukları

·         İlgisizlik ve dikkatsizlik

·         Bedensel şikayetler

·         Korkular

·         Regresyon (Kendi yaş dönemine özgü davranışların gerisinde davranma, alt ıslatmaya veya parmak emmeye gerilemek gibi)

Çocuğunuzda bu ve benzeri davranışları uzun süreli olarak kayıp ardından gözlemlemeye başlamanız halinde uzman yardımına başvurmanızı öneririm.

Uzm. Psk. Merve Otçeken

Twitter