Bağımlılık; biyopsikososyal öğeler içeren toplumsal ve bireysel alanda kişilerin deneyimleyebildiği önemli bir sağlık sorunudur. Bağımlılıktan bahsederken ilk akla, sigara, alkol ve madde gelse de, bunlarla sınırlı olmayan bir örüntü içerir. Günümüzde, internet, karbonhidrat ve seks bağımlılığı en az diğer saydıklarımız kadar yaşanmaktadır.
Doğa ve insanın yerini teknoloji ve gereçlerinin almasıyla beraber artan yalnızlık, bireyleri içsel mutluluğu ararken çeşitli işlevsel olmayan yollara yöneltebiliyor. Mutlu olmak için aşırı yemek, internette gün boyu oyun oynamak, bir ilişki bitmeden diğerine başlamak örnek verilebilir.
Bağımlılık tanımlamasını yaparken biyopsikososyal kavramını kullandık. Biyolojik boyutu beynin alınan madde, yapılan uygulamaya olan başlangıçtaki toleransının gün geçtikçe artması ve artık aynı oranın yetmez oluşu olarak tarif edilebilir. Psikolojik boyutu , yalnızca o madde ve getirdiği geçici hoşluk hissine ihtiyaç duymak, sosyal boyutu ise; bu tür yönelimleri olan kişilerle ortak paydada buluşmak, sosyalleşmek bunun beraberinde toplumsal olarak iş göremez hale yakınlaştırması olarak özetlenebilir.
Yani kişi, hem biyolojik hem psikolojik hem de sosyal açıdan bir gerileme sürecine girer. Bu döngüyü kırmanın en pratik yolu, fiziksel iyileşmeyi olabildiğince hızlı geri kazandırmaya çalışmak olsa da, bu uygulama kadar önemli olan, kişiyi yalnızlaştırmadan, yeni kaynaklardan beslenmeye yöneltmek, farkındalık seviyesini yükseltme çalışmaları yaparak, tedaviye motivasyon sağlamaktır. Ardından kişiyi relaps (yeniden kullanma dönemi) koruyucu bir sistem geliştirmeye teşvik etmek, hayatına uyum, mutluluk, esenlik getirecek faaliyetleri koymak için eşlik etmek çok yarar sağlar.
Çalışırken ve yaşam içinde öğrendiğim en önemli bilgi de hepimizin bir şeylere (insan, nesne, bitki, evcil hayvan, inanç sistemi) inanmak ve bağlanmak; bu yol ile kendini tanımlamak ihtiyacı göze çarpan bir öğe. Bu ihtiyaç doğal olsa da haz ilkesinin dengesinin korunması, farklı kaynaklardan beslenerek, tek yönlü gitmeyen süreçlere kendimizi açmamız, güvenli alanlarımızı güvenle genişletmemizin, bizi özgürleştirebileceğidir.
Yürekten bağlı ancak bağımsız günler dileğiyle…
Uzm. Psk. Merve Otçeken
