Öfke Nedir ve Nedenleri Nelerdir?

Öfke orta derecedeki bir rahatsızlıktan aşırı yoğunluklara ulaşabilen içinde agresyon barındıran bir duygu durumudur. Bu duygu halinin zeminini; beklentilerimizin gerçekleşmemesi, hayatımıza dair hissettiğimiz çeşitli tatmin olmayan arzular ve mutsuzluklar, hayatta istemediğimiz veya hak etmediğimizi düşündüğümüz çeşitli durumların karşımıza çıkması, hayattaki zorluklara karşı genel tahammül ve tolerans düzeyimizin azalması veya   bastırdığımız psikolojik  sorunlar gibi çeşitli sebepler oluşturabilir. Bu duygu durumu vücudumuzda eş zamanlı olarak başka fizyolojik ve biyolojik değişimlere yol açar. Öfke içten veya dıştan gelen, gerçek veya gerçekdışı bir sebepten dolayı tetiklenebilir.

Öfke Ne değildir?

1.       Öfkelenmek biyokimyasal olarak oluşan kaçınılmaz bir durum değildir. Bazı hormonların duygusal durumlarımızla ilişkili olduğu doğrudur, ancak öfkeyi sadece fizyolojik tepkilerimiz değil, kendi kognitif alt yapımız ve olayları yorumlama biçimimiz birlikte belirler.

2.       Öfke tatminsizlik sonucu kaçınılmaz olarak oluşur:Tatminsizlikle, öfke arasında ne denli bir ilişki olsa da tatminsizliğin öfkeye dönüşme oranı aradaki kognitif faktörlerle ilintilidir. Kognitif yeteneklerimizle tatminsizliğimize öfkeye dönüşme oranını kontrol edip daha yapıcı çözümlere yönelebiliriz.

3.       Öfke sağlıklı bir dışavurumdur: Öfkeli hissetmek sağlıklı olsa da onu nasıl dışavurduğumuz önem taşır.  Yapılan çeşitli psikolojik deneyler öfkeli tavırların daha çok öfkeye yol açtığını ortaya koymuşlardır.

Öfkeli Olduğunu Fark Et,

Bazı durum ve koşullar altında kişi kendi öfke duygusunu ve dozunu fark edemeyebilir. Üç başlık altında topladığımız sinyallerin takibiyle, öfkeyi kontrol altına almak kolaylaşabilir.

Fizyolojik olarak: Öfke kendini çeşitli psikosomatik tepkiler şeklinde gösterebilir. (örneğin baş ağrısı, mide bulantısı, tansiyon artışı, kalp sıkışması, halsizlik, aşırı uyku hali, öfkeyle beraber giden yaygın şikâyetler arasındadır)

Duygusal olarak: Depresif ve endişeli ruh hali, kendini değersiz ve yalnız hissetme çoğu zaman öfkeyle paralel gidebilen duygusal durumlardır.

Düşünsel olarak: Negatif düşüncelere odaklanma, ufak zorluklara tahammülsüzlük, kognitif olarak yapıcı olarak sorun çözebilme yeteneğinde azalma öfkeli insanlarda sıkça görülür.

Öfke,  duygusal mesaj verme açısından oldukça önemlidir.Hayatımızda bazı şeylerin ters gittiğini bize bildirir ve bu ters giden yönleri değiştirmek için bize enerji verir. Ancak bu mesajı alıp yapıcı bir şekilde problemlerimize eğilmemiz gerekir. Bu mesajı kısa bir sürede aldıktan sonra bu duyguyu daha fazla taşımanın bize hiçbir faydası olmayacağı gibi yıkıcı olacaktır.

Öfkenin Üç Aşaması

Öfkenin üç aşaması;

1)Düşüncede öfke,

2) Vücudumuzun bu düşünceye tepkisi

3) Bu düşüncenin kendimize ve çevreye işlevsel olmayan yol ile dışavurumu

Öfkeyi anlamadan bastırmaya çalışmak etkili bir çözüm değildir; bastırılan öfke kendimize karşı ya da aslında öfkemizin objesi olmayan insanlar ve olaylara karşı adil olmayan bir biçimde kendini gösterecektir. Öncelikle öfkemize sebep olan algıyı, bununla bağlantılı düşüncemizi ve bu düşüncenin bizde yarattığı duyguyu fark edip, analiz etmek, vücutsal veya agresif tepkilere dönüşmeden öfkeyle sağlıkla baş etmek için en işlevsel yoldur.

Öfke ve Beraberinde Getirdikleri  

§  Öfkeyle beraber vücutta oluşan stres tüm iç organlara  zarar verir.

§  Öfke fizyolojik olarak vücudumuzda istenmeyen hormonsal tepkilere yol açar. Öfke testosteron, epinephrine, norepinephrine ve cortisol artışına sebep olur. Bunlardaki dengesiz artış kalp, tansiyon, damar, eklem, akciğer ve kaslar  da ciddi sorunların gelişimine yol açar. Ayrıca bağışıklık sistemini zayıflatıp vücudun hastalıklara karşı direncini azaltır.

§  Öfkeyi genelde agresif davranışlar şeklinde ifade edilir. Bu da kişisel, sosyal ve iş yerindeki ilişkilerin yıpranmasına sebep olur. Sağlıklı olmayan bir iletişim modeli oluşur. Bu durumda öfke oranını daha da arttırabilir.

§  Öfke duygusunu deneyimleyen kişinin bir diğer deneyimlediği duygu çaresizliktir. İşlevsel bir yol bulamadığı için kendini yalnız hissedebilir.

§  Öfkeli insanların hayattan aldıkları zevk ve hayat kaliteleri düşebilir.

§  Araştırmalar öfkeyle verilen kararların sağlıksız olduğunu ve genelde kişi açısından büyük kayıplara yol açtığını göstermiştir.

§  Öfkeli davranışlar iş yerinde çeşitli uyumsuzluklara yol açıp çeşitli sorunlara ve performans düşüklüğüne yol açabilirler.

§  Öfkeli davranışlar sonucunda etrafımızdaki arkadaş, eş ve yakınların uzaklaşması ve ardından gelen yalnızlık.

Duygumuzu sağlıkla ifade için Öneriler;

·         Beden sinyallerini iyi okumak ve gerektiğinde mekan değiştirerek mola vermek. Ardından duygunuzu paylaşmak.

·         Kendine ve diğer insanlara karşı duyarlı, açık ve empati temelli ilişkide olmak.

·         Duygu ve düşünce repertuarını genişletmek.

·         Nefes egzersizleri yapmak

·         Kan şekerini dengede tutmak

·         Hayatını sevilen aktiviteler ile zenginleştirmek.

Öfkelendiğimiz durumları fark edebildiğimiz ve dengeli şekilde ifade edebildiğimiz günler dilerim.

Uzm. Psk. Merve Otçeken

Twitter