Duygudurumunuzu Anlamak: Nasıl Düşünüyorsanız Öyle Hissedersiniz

Türkiye’de ilk basımı 2005 yılında yapılan  Dr. David Burns ‘ün  ‘’İYÄ° HÄ°SSETMEK’’ adlı kitabından bir baÅŸlığa yer vermek istedim. Psikolog olarak çalışırken sık sık faydalandığım, danışanlarıma önerdiÄŸim yol haritası deÄŸeri taşıyan bu kitap, duygu durum tedavisinde çok iÅŸlevsel ve pratik yöntemler önerir. Bu yazıda oradan alıntılar yaparak,  duygudurumumuz ile düşüncelerimiz arasındaki bağı fark ettirmeyi hedefliyorum.

Gün içinde her ÅŸey yolunda giderken bir anda ne olduÄŸunu bile anlamadan  kendinizi depresif hissettiÄŸiniz oldu mu? Ä°lk adım; az öncesinde veya tam o sırada ‘’Aklınızdan geçen olumsuz  düşünceyi ‘’ belirlemeye çalışın. O kadar hızlı, olaÄŸan bir hal almıştır ki bu düşünce akışı, farkında bile olmayız. Bunlara ‘’otomatik düşünceler’’ diyoruz.  Aklımdan ne geçiyordu sorusu, otomatik olan süreci yeniden iÅŸleme almak ve proseslemek için bize araç olacaktır. Böylece olma zamanı hakkında farkındalığımızı artırabileceÄŸiz.

Şimdi ; düşünce ve duygu arasındaki ilişkiye yakından bakalım;

·         Hislerimiz; tamamen olaylara bakışınızla ilgilidir. Sinir sisteminde bir olayı yaÅŸantılayabilmemiz, onu zihnimizde iÅŸlemlerden geçirip, anlamlandırmamızı gerektirir. Ancak size ne olduÄŸuna bir ‘’ANLAM’’ verdikten sonra bir ÅŸey hissedebilirsiniz.

·         Bu durumda; olup biteni, doÄŸru anlıyorsanız,  hislerinizde normal seyredecektir. Ancak algınız çarpılmış veya sapmışsa, duygusal tepkinizde anormal olacaktır. Depresyon da bu sınıflamaya girer ve genellikle zihinsel bir çarpıtma sonucu geliÅŸmiÅŸtir. Dr. Burns; bu durumu parazitli bir radyo frekansına benzetir.  Ne radyo bozuktur, ne de hava koÅŸullarından etkilenmiÅŸtir. Terapide yapılması hedeflenen ise; sadece radyo frekansını yeniden ayarlamaktır.

Resimdeki gibi;  olumlu, olumsuz, nötr dış dünya olayları yaÅŸanır;  olayları aklımızdan geçen bir dizi düşünce ile yorumlar ve anlamlandırır ardından da bunun yansıması duygu ve davranış açığa çıkar.

Bu şemayı kavramak ve otomatikleşen düşünce ve davranış kalıplarımızı değişime hazırlamak duygu durumsal iniş çıkışlara son verecektir.

Öneriler;

·         Otomatik düşünceleri fark etmek ve onlarla baÅŸa çıkma egzersizleri için Dr. David Burns , ‘’ Ä°yi Hissetmek’’ isimli kitabını edinebilirsiniz.

·         Olayların anlam dünyamızla yorumladığımızı fark edip, iletiÅŸimde savunucu olmamaya özen göstermek.

·         Duygu durum listesi tutmak . Ne zaman,  ne olunca, ne kadar iyi hissettim?  Veya ne zaman, ne olunca, hangi koÅŸullarda depresif, olumsuz, kızgın duygulanım deneyimledim? Gibi soruların yanıtlarını kaydetmek.

·         Kendini ve düşüncelerini tanımaya zaman ayırmak.  Gün içinde beÅŸ dakika mola alıp,  gözlerinizi kapatarak nefesinize odaklanıp, beden, zihin, ruh üçlüsünün etkileÅŸimine bakmak.

·         BiliÅŸsel (zihinsel) düşünme haritanızı çıkarmak. Olanı olduÄŸu ÅŸekliyle algılayıp algılamadığımızı test etmek yöntem olabilir. Bunun içinde nesnel deÄŸerlendirebildiÄŸini düşündüğünüz yakın dostlarınızdan veya bir terapistten yardım alabilirsiniz. Böylece yapma eÄŸiliminde olduÄŸunuz biliÅŸsel çarpıtmalara farkındalık geliÅŸtirebilirsiniz.

Düşüncelerimizin farkında, dingin ve ferah günler geçirmeniz dileklerimle.

Uzm. Psk. Merve Otçeken

Twitter