Bir çiçeği açtığı için değil, açması için sularız.
Naomi Aldort
Danışmanlık yaptığım süre boyunca en sık karşılaştığım ebeveyn yaklaşımlarından birisi, çocuğun yaşadığı/yaşattığı sorunu paylaştıktan sonra (geceleri korkuyor, altına kaçırıyor, sosyal ortamda çekingen davranıyor, istediği bir şey olmayınca saatlerce ağlıyor vb.) burada bir bozukluk var lütfen düzeltin şeklindedir. Onlara çocukların birer robot ya da makine olmadığını, dolayısıyla bozulamayacaklarını söylüyorum ve ekliyorum, acaba çocuğunuz size ne anlatmaya çalışıyor? Belli ki rahatsız olduğu bir şey var, acaba onu rahatsız eden şey ne? Gerçekten de ‘sorun’ addedilen davranışa değil de altında yatan motivasyona baktığımız zaman çözüm de beraberinde geliyor çoğu zaman. Çocuğun gerçekten ne demek istediğini dinlediğimiz / anladığımız takdirde bir daha o davranışı tekrarlamasına gerek kalmıyor.
Bu yaklaşım sizin de dikkatinizi çektiği üzere oldukça doğal bir yaklaşım. Çocuğun öyle veya böyle davranmasının mutlaka bir sebebi olduğunu öngören, çocuğa saygı duyan, onun ‘sadece yaramaz’ olduğu için öyle davranmayacağını, olumsuz veya sınırları aşan davranışlarıyla bize bir şeyler anlatmaya çalıştığını savunan bir yaklaşım. Doğal ebeveynlik orijinal diliyle Attachment Parenting Amerika’da doğmuş, Türkiye’de de takipçileri her geçen gün artan bir akım. Bebeklerini kitapların ya da uzmanların değil, en iyi kendilerinin tanıdığına inanan, bebeklerinin duygularını yaşamalarına izin veren, o sırada gerçekten neye ihtiyacı varsa onu karşılamayı amaç edinen ebeveynler ülkemizde de gittikçe artıyor.
Çocuğunuzun ağlamasına izin verebilmek
Günümüzde çocuk yetiştirmek ebeveynlerin çok önemsediği bir konu. Eskilerin saldım çayıra Mevla’m kayıra anlayışı geride kaldı. Bu çok güzel bir gelişme olmakla birlikte ben bazen acaba ebeveynler çocuklarının üstüne biraz fazla mı düşüyor diye düşünmeden edemiyorum. Örneğin, çocuğun yaşına göre yapabileceği işleri onun yerine yapmak, hiç zorlanmadan, uğraşmadan hazır bir hayata konmasını sağlamak, çocuğun ağlamasına dayanamamak ve bir şekilde susmasını sağlamak gibi davranışlar bana bunları düşündüren. Ağlama davranışını açalım. Ağlamak çok doğal ve rahatlatıcı bir eylemdir değil mi ama biz bu şekilde yetiştirilmedik, her ne kadar ağlamanın bir ihtiyaç olduğunu düşünsek de ağlayan bir insan gördüğümüzde ilk tepkimiz onu teselli etmeye, çözüm üretmeye, kafasını dağıtmaya yani susturmaya çalışmak olur. Hele bir de bu insan canımızdan çok değer verdiğimiz çocuğumuz olursa. Bir çocuk niye ağlar? Canı acıdığı için, bir ihtiyacı olduğu için, istediği bir şey olmayınca üzüntüsünü ifade edebilmek için, korkunca, strese maruz kalınca rahatlamak ve içindeki olumsuz duyguları atabilmek için. Peki, biz ağlayan bir çocuk görünce ne yaparız? Eğer sebep açlık, uyku gibi fiziksel ihtiyaçlar değilse ya dikkatini dağıtırız ya da sus bakim, yeter ağladığın, git odanda ağla, seni görmek istemiyorum gibi tepkiler veririz. Yani ağlamanın getireceği rahatlıktan onu mahrum bırakırız. Her iki davranışta da çocuğun duygusunu reddetmiş, üzüntüsünün çıkmasına izin vermemiş oluruz. Aletha Solter Bilinçli Bebek kitabında bu konuya şöyle değiniyor: Çocukluklarında ağlamalarına izin verilmemiş kişiler ebeveyn olduklarında çocuklarının ağlamasına tahammül edemezler ve bir şekilde susturmaya çalışırlar. Hâlbuki çocuğun kendisini susturacak değil, ona kucak açıp güvenle ağlamasını sağlayacak bir ebeveyne ihtiyacı var. Bir çocuk düşünün, içli içli ağlıyor, annesi onu susturmaya çalışmak yerine göğsüne bastırmış, ağlamasına izin veriyor. Sadece "ben buradayım canım" diyerek çocuğa yanında olduğu mesajını veriyor. Neden ağlıyorsun diye sormuyor, paniklemiyor, türlü çeşit oyuncakla dikkatini çekmeye çalışmıyor, çocuğunun mutlu zamanları kadar stresli zamanları da olabileceğini kabul ediyor ve ağlayarak rahatlamasına izin veriyor.
Doğal ebeveynlik çok geniş bir konu olmakla birlikte ilgilenilmeyi ve araştırılmayı kesinlikle hak ediyor. Bu konuda birçok yayın* var. Aynı zamanda 20-21 Nisan tarihlerinde bu akımın önemli temsilcilerinden Naomi Aldort İstanbul’a geliyor. Çocuğunla Çatışmaya Son ve Övgü ve Ödülün Bedeli isimli iki ayrı seminer veriyor. Ben de bu seminerlerde olacak ve bu harika kadını canlı dinlemenin keyfine varacağım.
* Konu ile ilgili kitaplar:
Bilinçli Bebek / Aletha Solter
Çocuğunuzla Birlikte Büyümek / Naomi Aldort
Doğal Ebeveynlik / Dr. William Sears, Martha Sears
