• 

 

Çocuğunuz otizmli…                                                                                                                                           

Çocuğunuz otizm belirtileri gösteriyor…                                                                                                            

Çocuğunuz otistik olabilir…

 

Otizm, çoğu ailenin psikiyatrist ya da çocuk doktorlarından duyduğu bu sözler sonrasında araştırmaya başladıkları bir durumdur. Bu araştırma süreci, anne babaların çocuklarının tanı almalarının ardından yaşadıkları şok, inkar, tanıya inanmama gibi aşamalarla aynı zamana denk geldiği için araştırma sırasında en doğru bilgiye ulaşmaları hem onların ruh sağlığı hem de çocuklarının gelişimine bulunacakları katkılar açısından oldukça önemlidir. Aşağıdaki sorular, bu araştırma sürecinde ailelerin cevabına ulaşmaya çalıştıkları soruların yalnızca birkaçıdır.

“Otizm nedir?”                                                                                                                                                              “Otizm neden olur?”                                                                                                                                        “Otizm genetik mi, bizim davranışlarımız yüzünden mi oldu?”                                                                   

Peki nedir otizm gerçekten?

Otizm, belirtileri yaşamın ilk üç yılında görülen, iletişim ve sosyal etkileşimde gecikmeler ile sınırlı ilgi ve yinelenen davranışlarla kendini gösteren yaygın gelişimsel bir bozukluktur. Ailelerin büyük kısmının doktora gitmesinin nedeni çocuklarının dil gelişimlerindeki gecikmedir.  Çünkü büyümekte olan çocukta dikkati ilk çeken, yaşıtları gibi konuşmamasıdır. Oysa konuşma becerilerinin yanı sıra, çocuğun otizmli olabileceğini işaret eden pek çok farklı gelişim özelliği bulunmaktadır. Otizmin erken dönemde fark edilmesi, sunulabilecek erken müdahaleyi beraberinde getireceği için kritiktir. Bu yüzden anne babaların aşağıda sıralanan özellikler (http://tohumotizmportali.org/icerik/otizmi-anlamak/otizmi-taniyalim/ilk-belirtiler-nelerdir) konusunda çocuklarını dikkatle gözlemeleri oldukça önemlidir. Çocuklarının bu özellikleri ya da bu özelliklerden bazılarını sergilediğini fark eden anne babaların, çocuklarının daha ayrıntılı değerlendirilmesi için çocuk psikiyatristi ya da çocuk nörologlarına başvurması gereklidir.  

• 6 ayda gülümsememe,
• 12. ayda babıldamama, bir şeyi işaret ederek gösterme ya da el sallama gibi hareketlerin olmaması,
• 16. ayda tek sözcüklerle konuşmama,
• 24. ayda iki sözcüklü cümleler kurmama,
• 12. ayda adını söylediğinizde tepki vermeme,
• Diğerleri ile göz kontağı kurmama,
• Oyuncaklarla oynamayı bilmiyormuş gibi görünme,
• Bir nesne ya da oyuncağa bağlanmış gibi görünme,
• Bazen işitmiyormuş gibi davranma,
• Yardım istememe,
• Diğerleri ile oynamama ve ilgilendiği şeyleri göstermeme (ilgilerini paylaşmama).

Bir diğer önemli nokta ise çocukların ilk aylarda sosyal etkileşim ve iletişim alanında yaşıtlarıyla benzer düzeyde gelişim sergilemeleri, ancak 12. aydan itibaren sahip oldukları becerilerde gerileme olabilmesidir.         

Çocuklarının neden otizmli olduğu da ailelerin cevabını merak ettiği bir diğer sorudur. Otizme neden olan faktörlerin ortaya çıkarılması için araştırmalar yıllardır sürmektedir. Günümüzde otizmin nörolojik temelli bir gelişimsel bozukluk olduğu kabul edilmektedir. Araştırmacılar, otizmin tek bir nedeni olmadığını, genetik nedenler, beyin yapısı/gelişimi/işlevleri ve çevresel nedenler gibi birden çok faktörün birbiri ile etkileşerek karmaşık bir bozukluk olan otizme yol açtığını kabul etmektedirler. Çoğu zaman aileler çocukları otizm tanısı aldığında bu durumdan kendilerini sorumlu tutmakta ve suçlu hissetmektedir. Ancak otizmin aile özellikleriyle ilişkili olmadığı yıllar öncesinden araştırma sonuçlarıyla desteklenen bir durumdur.  

A. Büşra Subaşı-Yurtçu