Henry Ford: “İster yapamayacağınızı, ister yapabileceğinizi düşünün. Haklısınız.” Diyerek kendini gerçekleştiren kehanet veya pygmalion effect kavramına atıfta bulunmuş.
Pygmalion effect kavramına göre; kendimizin ya da başkalarının performansına dair sahip olduğumuz inançlar, kendi kendilerini gerçekleştirir. Yani bu inançlar bir süre sonra gerçeğe dönüşür. Çünkü biz kendimize ya da başkalarına o inançlar doğrultusunda davranırız.
Neden pygmalion denmiş hemen ondan bahsedelim:
Yunan mitolojisine göre Kıbrıs prensi Pygmalion – ki kendisi aynı zamanda bir heykeltıraş – ideal dişiyi temsil eden bir heykel yapar ve o heykele adeta gerçek bir kadınmışçasına davranır ve âşık olur. Bir süre sonra aşk tanrıçası Afrodite yalvarır, heykeli gerçeğe çevirsin diye ve Afrodit heykeli gerçek kadına dönüştürür, mutlu mesut yaşarlar.
Pygmalion etkisi şunu der:
İnançlarımız, davranışlarımızın belirleyicisidir. Bunlar da performansımızı etkiler. İşte bizim de kendi yeteneklerimize olan inancımızın yönü davranışlarımızı, yani performansımızı etkiler. Yeteneklerimize olan negatif inançlarımız düşük performansa, pozitif inançlarımız ise üst düzey performansa dönüşür.
Hatta başkalarının performansına dair inançlarımız dahi onların performansı üzerinde etkilidir.
Araştırma
Yurtdışında sosyal psikologlar bu konuyla ilgili deneyler yapıyorlar. Bu deneylerden birinde 18 öğretmen ve 650 öğrenci ile çalışılıyor.
Her sınıftan eşit sayıda öğrenciler belirleniyor ve bu öğrenciler 2 gruba ayrılıyor. Gruplardan birindeki öğrencilerle ilgili olarak öğretmenlerine bu çocukların üstün zekâlı olduğu söyleniyor. Oysaki gruptaki her çocuk normal zekâ düzeyinde. 1 yıl sonra çocukların akademik performansları ve IQ seviyeleri tekrar ölçülüyor ve üstün zekâlı denilen grubun akademik başarısında önemli oranda bir artışın yanı sıra IQ puanlarında da anlamlı düzeyde yükselme görülüyor.
Burada ne oldu? Öğretmenlerin öğrencilerin yeteneğine dair inançları, onların öğrencilere olan davranışlarını etkiledi ve bu da öğrencilerin performans düzeyini etkiledi. Sonunda ne oldu? Baştaki inanış doğrulandı.
Peki, sizin kendiniz veya çevreniz ile ilgili gerçekleşen kehanetleriniz neler?
Klinik Psikolog & EMDR Psikoterapisti Harun YAZICI
